Ulica Wilanowska 12 – tam przeniesiono sanitariat Batalionu po wycofaniu się z Okręgu 2. Znajdowali się tam dr. „Maks”, „Akne” oraz 23 lżej rannych żołnierzy. Po nocy 18/19 września okazało się, że sąsiadujące z nimi budynki są zajęte przez Niemców. Ponieważ wycofanie się było zbyt ryzykowne, postanowiono bronić się do nocy, a następnie opuścić budynek. […]

Kamienica ul.Wilanowska 5 – po utracie budynku Okrąg 2, 18 września wycofano tu kwatermistrzostwo „Parasola”. Wycofała się tu także większość żołnierzy II. plutonu i część I. plutonu. Z tego budynku następowała ewakuacja żołnierzy Zgrupowania „Radosław” – osłaniany przez „Parasol” właz znajdował się na ulicy Solec. Budynku broniono do dnia 20 września, kiedy Niemcy przeprowadzili silny […]

Właz kanałowy, skrzyżowanie ulic Wareckiej i Nowego Światu, przy kamienicy Mikulskiego (Nowy Świat 53, Warecka 2/8). Tym włazem kończył się kanał ewakuacyjny (główny) podczas ewakuacji ze Starówki do Śródmieścia. Trasa wiodła z Pl. Krasińskich pod ul. Miodową, Krakowskie Przedmieście i Nowy Świat.   Sanitariuszki i ranny powstaniec z „Parasola” po wyjściu z kanałów na ul. […]

Właz kanałowy (Al. Ujazdowskie/ul. Wilcza) miejsce wyjścia plutonu „Parasol” z kanałów na Śródmieściu. Trasa z Mokotowa z ul. Szustra (opcjonalnie Wiktorskiej) pod Al. Puławską, Szucha i Al. Ujazdowskimi. Do kanałów zeszła grupa 32 żołnierzy, dwóch z nich do Śródmieścia nigdy nie dotarło. Byli to Jerzy NN ps. „Buks” oraz Janusz Werner ps. „Fabian”, którzy wyszli […]

Budynek ul. Solec 20 – obsadzony 7 września po zajęciu budynku PKO przez część II plutonu kompanii „Parasol”. Pierwsze ataki niemieckie nastąpiły 11 września 1944 r. Najbardziej wyczerpująca obrona trwała w nocy z 13 na 14 września – podczas całkowicie ciemnej nocy Niemcy prowadzili działania zaczepne (krótkie serie, rzuty granatem). Wskutek opanowania przez Niemców sąsiedniego […]

Pałac Krasińskich (Pałac Rzeczypospolitej, Pl. Krasińskich) – po utracie Domu Starców oraz cmentarzy, 9 sierpnia przeniesiono tam kwaterę główną Batalionu (wcześniej służbę sanitarną ). W dniach 9 – 12 sierpnia w Pałacu działało niezależnie od trzech kompanii „Parasola” zaplecze innych oddziałów bojowych. W nocy 12 sierpnia Niemcy dotarli do przedpola Pałacu Krasińskich, dzięki czemu mogli […]

Dom mieszkalny pracowników Banku Polskiego ul. Okrąg 2 (róg Wilanowska 26 ) – tutaj ewakuowano „Parasol” po utracie budynku PKO Ludna 9 (Okrąg 7). Przepełniony budynek zacięcie broniono 17 i 18 września, kiedy Niemcy zaatakowali „Goliatem” zwalając całą fasadę. Spowodowało to paniczną ucieczkę ludności cywilnej tam zgromadzonej w dół ulicy Wilanowskiej, a także zdezorganizowało obronę. […]

Budynek konserwatorium ul. Okólnik 1 (Śródmieście – Powiśle). Tutaj zostali zakwaterowani żołnierze, dowództwo i sanitariat „Parasola” bezpośrednio po ewakuacji ze Starego Miasta od 1 do 5 września 1944 r. kiedy odeszli na Powiśle Czerniakowskie. Ujęcie ul. Ordynackiej w kierunku wschodnim. Po lewej Dom Miłosierdzia i kaplica sióstr św. Wincentego a Paulo (szarytek) przy Ordynackiej 4 […]

Ulica Mireckiego – podczas walk o Wolę, po wycofaniu z Domu Starców znajdował się tam punkt opatrunkowy (do 6 sierpnia) batalionu. Przejściowo znajdował się tam podczas walk o cmentarze m.in. dowódca kpt. Adam Borys „Pług”. Stanowiła ona jeden z punktów wyjściowych do kontrataku batalionu „Zośka”, w którym odbito cmentarze, a także do kontrataku „Parasola” w […]

Gazownia miejska ul. Ludna 10/12/14/16, zamknięta w 1930 r., częściowo zniszczona w czasie oblężenia w 1939 r. W okresie walk na Powiślu Czerniakowskim w dniach 11 – 13 września I pluton kompanii „Parasol” (dawna 1 i 3 kompania) dowodzony przez ppor. Jerzego Geberta ps. „Lot” walczył na jej terenie o tzw. czerwony domek, a później […]

Budynek PKO ul. Ludna 9 – kwatera Batalionu „Parasol” (razem z sanitariatem i dowództwem) od 5 do 17 września. W tym czasie Batalion dysponował siłą bojową kompanii. Po ataku niemieckim przeprowadzonym od gazowni do budynku PKO wycofano I. pluton. 14 września budynek był wielokrotnie bombardowany w godzinach rannych, po czym nastąpiły dwa ataki. Obydwa odparto […]

Ulica Ludna 7 – budynek obsadzony został po zajęciu budynku PKO przez część I. plutonu. W całym dniu 14 września trwała obrona posesji przybierając w nocy formę podobną do obrony Solca 20. W dniu 15 września Niemcy po ostrzale z dział czołgowych (ogień bezpośredni) przystąpili do gwałtownego ataku, wskutek czego „Parasol” utracił posesje 7 i […]

Dom Starców Zboru Ewangelicko – Augsburskiego ul. Żytnia 36, a także posesja ul. Karolkowa 77 (obecnie ul. Karolkowa 65/67/69). Kompleks tworzyło także szereg innych budynków: dom sierot, przedszkole i żłobek, zakład dla umysłowo niedorozwiniętych oraz obiekty gospodarcze rozlokowane. Był kwaterą główną „Parasola” w dniach 1 – 6 sierpnia 1944 r. Został on zajęty przez żołnierzy […]

Cmentarze ewangelicki i kalwiński przylegały bezpośrednio do Domu Starców. Cmentarz  Ewangelicki został zabezpieczony przez 3. kompanię (obsadzała ona ul. Młynarską), a cmentarz kalwiński przez 1. kompanię (obsadzała część ul. Młynarskiej) oraz 2. (obsadzała ul. Żytnią). Po utracie ul. Wolskiej wyszedł od murów cmentarzy kontratak 3. kompanii w kierunku pozycji niemieckich na ul. Płockiej,Gostyńskiego i Długosza. […]

Przebicie oddziałów Starówki do Śródmieścia zostało wyznaczone na noc 31 sierpnia 1944 r. „Parasol” miał nacierać całością sił wzdłuż nieparzystej strony ul. Długiej, a po przekroczeniu ul. Bielańskiej dalej po osi ulic Przejazd – Leszno – Żabia – Pl. Żelaznej Bramy. Natarcie rozpoczęte o 3.00 ostatecznie utknęło na linii ul. Bielańskiej i z nadejściem świtu […]

Ulica Barokowa na tej ulicy znajdował się szpitalik powstańczy Barokowa 5, do którego trafiali również żołnierze „Parasola”. Ulica stała się linią frontu w dniach 21 – 22 sierpnia 1944 r. Pod koniec obrony Starówki od 31 sierpnia w tym rejonie zajmowały stanowiska ubezpieczenia wystawione przez grupę z „Parasola”, które chroniły dojście do włazu kanałowego na […]

Sąd Apelacyjny i Archiwum Sądu Najwyższego, Pl. Krasińskich 3, tzw. Pałac Badenich. Po częściowym spaleniu, a potem zbombardowaniu Pałacu Krasińskich znajdowała się tam kwatera batalionu, sanitariat (do 21 sierpnia) i dowództwo „Parasola” od dnia 13 sierpnia aż do momentu opuszczenia Starego Miasta. Broniono go podczas ewakuacji włazem na Placu Krasińskich, mimo podpalenia go przez Niemców […]

AGAD (Archiwum Główne Akt Dawnych) ul. Długa 7. W okresie Powstania Warszawskiego znajdował się w nim szpital powstańczy, w którym byli również ranni z „Parasola”. Po upadku Starówki oddziały niemieckie bestialsko wymordowały znajdującym się w nich rannych, część paląc żywcem.   Relacja Stanisława Jastrzębskiego ps. „Kopeć”, II pluton, 2. kompania: „W szpitalu na Długiej spotkałem […]